ΣΥΝΤΟΜΗ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Από τον Σταύρο
Ιντζεγιάννη
ΑΛΟΣ
ΩΔΗ
ΠΟΙΗΣΗ
ΔΗΜΉΤΡΗ ΤΣΕΛΙΚΑ
Εκδόσεις
ΤΑΔΕ ΕΦΗ.Αθήνα
50 ποιήματα βουτηγμένα άλλοτε στα
γαλήνια και άλλοτε στα ανταριασμένα νερά,
στην απεραντοσύνη της θάλασσας ή ακουμπισμένα στις δέστρες κάποιου λιμανιού απόμαχα με
απομάχων ιστορίες .
Όλη η συλλογή
κινείται στο τρίπτυχο θάλασσα, γυναίκα ,πατρίδα με τη νοσταλγία του πολυταξιδεμένου ποντοπόρου ή του ξέμπαρκου
της ζωής και του βιοπορισμού.
Ομοιοκατάληκτος ο στίχος με αυστηρή
προσήλωση στον ρυθμό , την
αρμονία, τη μετρική κι ακόμα με μια
ιδιαίτερη πειθαρχία στους κανόνες της συνεργασίας φωνηέντων και συμφώνων.
Έντονα λυρικός ο στίχος δικαιολογεί
τον τίτλο της συλλογής (ωδή
=λυρικό ποιητικό κείμενο ) αν και με
διαφορετικό χαρακτήρα από τον
αρχαίο κανόνα προσαρμοσμένο στις νεώτερες τάσεις της νεοελληνικής
λογοτεχνίας , που ξεφεύγουν από την αρχική μορφή
με
ολοκληρωμένες εικόνες και δίνουν ανάγλυφα την ιστορία του Έλληνα και της
Ελλάδας που ζουν αξεδιάλυτα ενωμένες
στη μοίρα αυτού του πολύπαθου τόπου του οποίου η ιστορία του δεμένη στα
πατρογονικά του γονίδια τον εμπνέει – τον ερεθίζει- του δημιουργεί το
χρέος να τη δοξολογήσει με κάθε τρόπο από το ιστορικό του χθες έως το
ελπιδοφόρο του αύριο :
Αυτή η αναφορά στο παρελθόν με ένα φανερό ή
κρυμμένο τρόπο υπάρχει σε πολλά του
ποιήματα απότοκος ίσως του θαλασσινού εαυτού του καθώς η νοσταλγία του
ναυτικού είναι άρρηκτα δεμένη με αυτό που τον πηγαίνει εμπρός και ωστόσο τα
κρατάει δεμένο με ό,τι αφήνει πίσω
«Στον
τόπο αυτόν σαν φτάσεις /λογίσου σε θνητών τη γη
δεν είσαι/Ηρώων σώμα και αίμα που
πατείς….Τ` ακύμαντα νερά του μη
ταράξεις. Για λίγο στων αθάνατων το χώμα σκύψε/Την όψη στ` αγιασμένο νάμα νίψε/
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ να ξαναβαφτιστείς.
Μεσολόγγι –σελ 63) !
Μερικά γνωστά σαν θέματα λ.χ
« η καπετάνισσα » η γυναίκα του
ναυτικού –νιόπαντρη δυο , τρων ημερών- που αναλώνεται στην αναμονή του
ξενιτεμένου-θαλασσοπνιγμένου άντρα της , τόσο οικεία για την θαλασσοκρατούμενη Ελλάδα που ωστόσο η ποιητική έμπνευση
του δημιουργού της δίνει νέα μορφή και
ξαναζωντανεύει μέσα από τον στίχο τους καημούς και τον αγώνα μαζί και την
αγωνία της ναυτικής ζωής τόσο γνώριμης
μια και τόσο διαφορετικής κάθε φορά.
«Γυναίκα
καπετάνισσα, για σε ποιος έχει γράψει/ Τραγούδι γι τη ρότα την πικρή ποιος
έχει…
Ναύτης εγώ στα πέλαγα του χρόνου π` αρμενίζω/πάνω
στο κύμα Παναγιά μητέρα –μητέρα σε θωρώ»
(
Καπετάνισσα .σελ 8)
.
Εικονοπλάστης σε όλη τη διαδρομή των 50-
ποιημάτων δεν μπορεί να αποβάλλει τον
δημιουργό που η οπτική του σαγηνεύεται
από την ομορφιά σε όποια της μορφή. Γυναίκα, τοπίο, έρωτας, μισεμός ή
επάνοδος, τόπος, φύση και βέβαια θάλασσα
παντού και πάντα ή πατρίδα ένας έρωτας κι αυτή !
«Μια θάλασσα
, ανοιχτά γαλάζια μάτια /Μία ματόχαντρα
ψηλά για ουρανό / Λίγα μάρμαρα που τα `καναν κομμάτια /και το φως στο
παρελθόν το μακρινό
Στο χορό ένα κορμί
σαν κυπαρίσσι / ένα κλάμα κι ένα γέλιο
στη χαρά / μια καμπάνα στου βουνού το εξωκκλήσι
/ τρεις ψαρόβαρκες νυφούλες στα νησιά
…..(Να
Γιατί-σελ 62)
Κι
ακόμη ένα λυρικό ξέσπασμα που δημιουργεί
μοναδικές εικόνες
«Των ματιών τα γαλάζια σου κύματα / τά`χει ποιος
τυχερός ταξιδέψει /Των χειλών σου τα ρόδινα
ποιήματα / ποιών αγγέλων φωνές
έχουν κλέψει
/ Δυο κοράλλια απ` τις άλικες θάλασσες / του κορμιού
ποιάς Θεάς έχεις κλέψει….. /…Δε
ρωτώ ποια λιαχτίδα ποια μέλισσα / σ`
έχει ανθίσει στον κόσμο επάνω…((επιθυμία-σελ
44)
Κατά
κανόνα η ποίηση του Δημήτρη Τσελίκα έχει μια διηγηματική μορφή –πέρα από
κάποια που μπορεί να θεωρηθούν ολοκληρωμένα διηγήματα. Ιστορίες ενός θαλασσοδαρμένου Οδυσσέα και μια Πηνελόπης
Μερικά
όπως « ο καπετάν Ζαφείρης» , Ο Αντώνης ο βαρκάρης» «Ο Παντελής» κ.α αποτελούν
μικρές ιστορίες νησιώτικης ζωής, γραμμένες σε ποιητική φόρμα με έντονο το συγκινησιακό
στοιχείο που πραγματεύονται –τι άλλο;- τη ζωή του ναυτικού με τα το αξεδιάλυτο
δέσιμο γυναίκα –έρωτας ,θάλασσα
στεριά ή νιάτα- απόμαχη ζωή. Ανθρώπινες καθημερινότητες του δύσκολου βιοπορισμού και της στεριανής
μοιραίας απόμαχης κατάληξης με τη νοσταλγία αναπόφευκτο σύντροφο .
«Να
`χα στο κύμα γεννηθεί και κύμα να`χα μείνει /…
Τα μεσημέρια να` παιζα με τα κουπιά του ναύτη
/ που στην καλή του γύριζε από τα μακρινά /…μια κοπελιά αγκάλιαζα γλυκά μεσ` στη γαλήνη / να ξέπλενα από το κορμί την άμμο την καυτή / να τη φιλάω στα κρυφά να
με φιλά κι εκείνη / να γίνει Αγάπη η θάλασσα κι ο κόσμος μια γιορτή ( Να ήμουν κύμα-σελ53)
Ιστιοπλόος – απ` όσο γνωρίζω-έχοντας γευτεί
την πικρόγλυκη αρμύρα της θάλασσας «Εν
πλω» κατά τον υπότιτλο της συλλογής συνθέτει
Ενδιάμεσα
παραβαίνοντας τη συνήθεια του πολύστιχου ποιητικού κειμένου δύο μικρά
διαμαντάκια :
Μέριασε βράχε να διαβώ
ορμά το κύμα το βουβό
γίνεται αφρός κι εχάθη
κι ο γέρο γλάρος ο σοφός
«καθείς εφ` ω ετάχθη» (κύμα στον βράχο –σλ 28)
Κι
ακόμη
Καράβι πολυτάξιδο το Σήμερα
Και συ λαθρεπιβάτης θες δε θες
Στην πλώρη του το Αύριο, μια χίμαιρα
στην πρύμνη του απόνερα το Χθες( σελ-31) δικαιώνουν τη
φιλοσοφική διάθεση ενός σύγχρονου
διανοητή.
Σταύρο; Ιντζεγιάννης
Πάτρα-Μάρτης
2021
Υπάρχει και στο www.fileas-kriseis.bogspot.com
